Bijenwas

Bijenwas is na honing het tweede bij-product dat Henzenhoning oogst. Tijd voor wat aandacht voor deze natuurlijke bouw – en brandstof.

Wat was was voordat was was was? Deze klassieke vraag mag niet 0ntbreken in dit verhaal, het antwoord komt aan het slot.

Bijen gebruiken was als bouwmateriaal. Hun raten zijn multifunctioneel inzetbaar als meubilair, voorraadkast en kinderkamer en zijn opgebouwd uit bijenwas.

Jonge bijen kunnen vanaf hun 12e levensdag wasplaatjes zweten. Uit een viertal klieren aan de onderzijde van hun achterlijf komen glasheldere wasdruppeltjes. Deze stollen wanneer ze met de lucht in aanraking komen en worden in kleine platte schijfjes uitgeperst. De bijen gaan vervolgens kauwen op de plaatjes en vermengen de was met propolis en stuifmeel om een sterk en toch kneedbaar materiaal te maken. Hiermee bouwen ze alles wat ze nodig hebben.

De imker oogst de was op drie momenten gedurende het seizoen.

Het eerste moment is tijdens het voorjaar. Dan zijn er veel jonge bijen en die gaan was zweten, Als het deksel van de kast vol zit met verse witte was weet de imker dat het tijd is om de bijen ruimte te geven om hun bouwlust te bevredigen. Dat gaat met raten voor honingopslag in de honingkamer. En met voor elk volk in de broedkamer een raam om darrenraat te maken. Dit darrenraam heeft meerdere funkties, voor dit verhaal is de focus op de was. Door de was elke 9 dagen uit te snijden kan de imker zien hoe het met de bouwdrift gesteld is. Als de raten vlot uitgebouwd worden is het volk actief. Als de ramen na 9 dagen nog niet of nauwelijks gevuld zijn met verse was is het volk “lui”. De kans is dan groot dat er koninginnencellen zijn en het volk zwermdrift aan het ontwikkelen is. De wasproductie is zo dus een mooie en eenvoudige manier om een bijenvolk te monitoren.

Het tweede moment van was oogsten is bij de raat vernieuwing. Bijenlarven verpoppen en laten een donkerkleurig pophuidje achter in de cel. Hierdoor worden de broedramen met elke generatie, dus om de drie weken, een beetje donkerder. Ondanks dat de huisbijen de cellen grondig poetsen  bij elke nieuwe ronde eitjes leggen door de koningin is de kans op verontreiniging en ziektes steeds groter. Daarom vervangt de imker de broedramen regelmatig, gemiddeld een derde tot de helft van de ramen per jaar.  De bijen krijgen dan schone ramen met verse kunstraat waar ze snel nieuwe cellen op kunnen uitbouwen. Weer een kans om de bouwlust bot te vieren en prima voor de hygiene.

Het derde moment van was oogsten is bij de honingoost. het ontzegelen van de was geeft prachtig mooie blanke was van de dekseltjes van de honing cellen. Deze maagdelijke was is de topkwaliteit en gaat altijd apart de verwerking in. Daarnaast blijft bij het persen van heidehoning altijd een mengsel van was en heidehoning achter in de pers.  Ook deze was is blank en na de zegelwas de meest begeerde was.

De volgende video laat zien hoe het volledig duurzaam smelten en verwerken van de was verloopt.

 

De gewonnen was wordt gebruikt om eigen kunstraat mee te maken, zo is de was cyclus voor de bijen gesloten en komt er geen was van buitenaf de kasten in. De kans op verontreinigingen en ziektes is zo minimaal. En uiteraard is de was perfect om kaarsen mee te maken, dat is een mooi onderwerp voor een verhaal later dit seizoen.

En dan nu tot slot het anwoord op de vraag wat was was voordat was was was…. honing! Bijen gebruiken hun voedsel en energiebron als basis om de wasplaatjes te zweten. Voor het maken van een kilo was is ongeveer zeven kilo honing nodig. Nu begrijpt u waarom de bijen zo efficient mogelijk bouwen met was, en waarom de imker elk flintertje was zorgvuldig bewaard. Zuinigheid met vlijt bouwt raten als kastelen!